Lima op wereldniveau

Na mijn relaxte bezoek aan de Argentijnse wereldstad zou ik een week doorbrengen in het chaotische Lima, dat toeristen meestal geen blik waardig gunnen, waar weinigen positieve verhalen over hebben en wat de bedenkelijke reputatie heeft een van de gevaarlijkste steden ter wereld te zijn. De sloppenwijken rond Lima worden vaak in één adem genoemd met hun onleefbare evenbeelden in Rio en Caracas en krijgen van de inwoners de naam "Ring van Miserie". Veel toerisme was ik dan ook niet van plan in deze broeiende metropool..
Begin november waren we met een paar vrijwilligers naar een congres van therapeutische gemeenschappen (Tg) geweest in Arequipa (Tg's zijn langdurige behandelingscentra voor drugsverslaafden). De interactiviteit, motivatie en menselijke energie waaraan we toen hadden mogen deelnemen, was aandoenlijk geweest en de ervaring had nog een tijd nagezinderd. Bij ons afscheid daar in Arequipa hadden de deelnemers ons aangeraden naar het wereldcongres van Tg's te gaan in februari, dat dit jaar in Lima zou doorgaan. Het was een kans om als leek kennis te maken met de uitgebreide, professionele wereld van verslavingsbehandeling en hoe vaak zou ik nog zo'n internationale faam mogen aanschouwen. Mijn verblijf hier zou ik sowieso verlengen en ik kon me gelukkig inschrijven aan de prijs voor Latijns-Amerikanen (drie keer zo goedkoop). De Limeense vrienden van mijn promotor, Lennia en Raffael, vonden het geen enkel probleem om mij een week te gast te hebben. Ze zouden het zelf echter erg druk hebben en brachten me onder bij de ouders van Raffael, Pierina en Juan, een kranig koppel dat in een prachtig huis woonde in San Isidro, een van de rijkere wijken van Lima en een oase in de stedelijke wildernis.
Ik had twee dagen rust na mijn landing alvorens het congres zou beginnen met een "sociaal event" in de Club Social Miraflores, een sjieke club waar rijkelui hun privacy kunnen afkopen en afgeschermd van de buitenwereld hun kliek van gelijkgestemden ontmoeten. Toevallig kwam ik de organisatrice van heel het gebeuren tegen, een stevig geshminkte aristocrate, die me mee naar boven leidde en voorstelde aan een of andere Canadese gastspreker, alsof wij elkaar vanuit onze beider werkvelden iets bij konden brengen.. na de obligate uitleg over de man's geplande lezing 'Workforce development: Certification's central role', waar ik zelfs in het engels weinig van kon maken, bleken de traditionele koetjes en kalfjes het gelukkig ook nog steeds goed te doen. Het happy-few-sfeertje dat de club uitstraalde begon me al gauw in de kleren te kruipen, ik at een aantal weinigzeggende hapjes en nam afscheid van de sympathieke Canadees, schreef me snel in, waarbij ik zowaar een uitgebreide congresmap ontving, en ging een Peruaanse hamburger eten om het niveau terug wat in evenwicht te brengen. Even later vertelde Pierina me dat de organisatrice, Marilu de Gonzales Posada, de vrouw is van een congreslid en voor haar prestige vermoedelijk meer van belang is bij de conferentie dan oprecht altruïsme. Als rijke Limeense zou haar Tg voor straatkinderen ook eerder filantropische bezigheid zijn dan liefdadigheid.
De volgende morgen begon de eerste dag van het eigenlijke congres. Ik moest een bus nemen naar de 'Universidade de Lima' en eenmaal ik de bescherming van het behaaglijke San Isidro een paar straten achter me had gelaten, stapte ik regelrecht in de absolute verkeershel van het ochtendlijke Lima. Aan de bushalte was het een hectisch kluwen van bussen en micro's, die samen een dik gordijn van schel getoeter produceerden, waar hun roepjongens doorheen probeerden te geraken om tegen elkaar op hun haltes aan te kunnen prijzen. Soms dook er plots een helper op aan een halte, die dan ook even zijn keel openzette om hun bus vol te krijgen en bij het wegrijden een sol toegestopt kreeg. Bussen en micro's probeerden elkaar regelmatig net voor te zijn bij de volgende halte, wat soms in benauwde wedstrijdjes resulteerde. Tussen dat lawaaierige spektakel zigzagden de eeuwige kleine, gele taxi's, die ook hun klanten moesten weten te strikken en wiens toeter evenmin stilstond. Aangekomen op mijn bestemming besefte ik dat de wet van de sterkste niets te maken heeft met Darwin's ontdekkingen op de Galapagos, maar gewoon hier werd uitgevonden, in de moordende ochtendspits van het vervuilende, verouderde Limeense verkeer. Vergeleken met de chaos waar ik in was terechtgekomen was Cusco een paradijs geweest en ik voelde me bijna schuldig ooit zo tekeer gegaan te zijn tegen de drukte in mijn tijdelijke Peruaanse thuis. Achteraf vertelden Limenen me dat de concurentie in het openbaar verkeer moorden is en dat er soms tot acht bedrijven op een zelfde lijn rijden, vandaar hun competitiedrang...
Nadat ik als bij wonder uit mijn bus was geraakt, begaf ik mij naar de blitse gebouwen van een van Lima's betere privé-universiteiten, waar enkel de welgesteldere Peruanen 2500 sol per maand voor kunnen neertellen (605 €). Publieke universiteiten bieden alles behalve degelijk onderwijs in Peru en zelfs de goedkopere privé-universiteiten vragen 2000 sol per maand (485 €), onnodig uit te leggen hoe de armoedecirkel hier in stand gehouden wordt. Zoekend naar de ingang werd ik naar binnen geleid door Flor en Ana, die ook rondliepen met hun zwartleren congresmapje en werkten in een Tg in de gevangenis van Lima. Ze stelden me binnen onmiddellijk voor aan hun collega's en hun groepje zou me vanaf dan mee op sleeptouw nemen tijdens het congres en in het desoriënterende Lima. We gingen samen naar de grote congreszaal, alwaar de komende vier dagen zowaar geopend werden door de president van Peru, Alan Garcia, die vermoedelijk het prestige van Marilu nog wat kracht kwam bijzetten. Zijn verschijning stond niet op het programma en de man's imposante retoriek en lichaamsomvang misten hun uitwerking niet, de staande ovatie was onvermijdelijk.. hoewel vele Peruanen nadien de kracht van zijn woorden relativeerden door duidelijk te maken hoe weinig ze overeenkomen met zijn daden. Na Alan Garcia begon het eigenlijk pas echt en vier sprekers brachten korte lezingen over de standaarden en normen van een Tg, waarrond dan in de namiddag een uitgebreid aanbod aan workshops voorzien werd. De volgende twee congresdagen waren op dezelfde manier opgebouwd, eerst theoretische sprekers en nadien meer praktische benaderingen. Het aanbod was erg interessant en hoewel de sfeer tussen de deelnemers erg gemoedelijk was, voelde ik me soms wat misplaatst tussen de wetenschappelijke elite van de verslavingswereld. Het was soms grappig hoe mensen na een korte kennismaking kaartjes wilden uitwisselen, zelfs als ze wisten dat ik nog maar juist afgestudeerd was en hen vermoedelijk niet echt iets te vertellen zou kunnen hebben. Ik beantwoordde hun naamkaartjes dan steeds met een snel neergekrabbeld emailadres en het was aandoenlijk hoe ze er gemeend op stonden contact te onderhouden 'voor eventuele samenwerkingen in de toekomst'.
De mensen van de Tg in de gevangenis van Lima waren zo wat mijn congresmaatjes geworden en de vrije zondag bracht ik door met Tony, die me naast een heerlijke cebiche (rauwe vis in limoensap) ook liet proeven van het mooiere Lima met haar sfeervol verlichte, koloniale centrum. Hij slaagde erin Lima's reputatie toch een klein beetje bij te schaven, hoewel hij me meermaals duidelijk maakte welke wijken ik moest vermijden en hoe gevaarlijk deze overbevolkte stad voor een onbekende kan zijn. Daarnaast vertelde hij me over hun Tg en nodigde me uit om de laatste dag, na de eindceremonies, mee op bezoek te gaan in de gevangenis. Een kleine delegatie van Tg's in Spanje zou al een rondleiding krijgen, omdat ze inspiratie wilden opdoen voor gevangenisprojecten bij hun en Tony schreef me mee in, zodat ook ik de verschillende veiligheidscontroles zou kunnen passeren...